Tanı-ötesi Yaklaşım Çocukluk Çağı Nörogelişimsel Bozukluklarını Anlamak İçin Kritik Öneme Sahiptir
Mevcut kategorik tanı sistemlerine yönelik artan memnuniyetsizlik, çocukluk çağı ruh sağlığı bozukluklarının değerlendirilmesinde tanı ötesi boyutlu yaklaşımlara doğru bir harekete yol açmıştır. Erken çocukluk döneminde nörogelişimsel bozuklukların taranmasında transdiagnostik yaklaşımın özellikle önemli ve uygun olduğunu savunuyoruz. Erken çocukluk yıllarında semptomlar genellikle çeşitli farklı bozuklukların habercisi olabilecek gelişimsel gecikmeler şeklinde ortaya çıkar. Nihai son nokta bozukluğu henüz belirgin olmasa da, bu noktada erken müdahale kritik öneme sahiptir. Erken müdahale, zayıf olan alanı büyütme, muhtemelen bu gecikmeleri düzeltme veya en azından iyileştirme potansiyeline sahiptir. Erken müdahale, küçük çocukların gelişimini izleyen ortamlar ve sağlayıcılar arasındaki çabaları bütünleştiren çok disiplinli bir yaklaşımı gerektirir. Burada küçük çocukların dil yeteneğinin sosyal bilişin gelişiminde merkezi bir rol oynadığını ve yeterli sosyal işlevsellik için bir ön koşul olduğunu savunuyoruz. Sosyal eksiklikler, otizm spektrum bozukluğu ve sosyal (pragmatik) iletişim bozukluğu gibi nörogelişimsel bozuklukların bir alt kümesinin tanımlayıcı özellikleridir. Kritik olarak, sosyal işlevsellikteki bozulma, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme bozuklukları ve hatta motor bozukluklar gibi ek nörogelişimsel bozukluklarda da yaygındır. Bu nedenle, olası bir nörogelişimsel bozukluğun en erken belirtisinde, DEHB gibi belirli bir nörogelişimsel bozukluk türü için odaklanmış bir değerlendirmeye başlamadan önce çocukların dil eksiklikleri açısından taranması gerektiğini savunuyoruz. Tespit edilen herhangi bir dil eksikliği, değerlendirmenin tasarımı ve uygulanmasının yanı sıra nihai müdahale planında da dikkate alınmalıdır.
- Birden fazla işlev alanındaki gecikmeleri mümkün olduğu kadar erken tespit etmek için multidisipliner ve tanı-ötesi (transdiagnostik) bir çerçeveye ihtiyaç vardır.
- Multidisipliner, transdiagnostik çerçeve, önleme yaklaşımı için ideal olarak uygundur; çünkü gelişimsel gecikmeler, işlev bozukluğunun ilk belirtilerinde, bir çocuğun bir bozukluk için kriterleri karşılama olasılığından çok önce tespit edilebilmektedir.
- Çocuklara hizmet veren kuruluşlarda, geniş ölçekli tarama ve erken müdahaleyi desteklemek için gerekli altyapı ve kaynakları sağlamak için yararlanılabilecek kolaylaştırıcı faktörlerin ele alınması ve bazı engellerin aşılması gerekir.